بیم از بین رفتن زبان مادری بر دغدغه‌مندان فرهنگ بومی مستولی شده چنانکه مفاخر دیروز و امروزمان نیز بدین دغدغه نگران بودند و زنده یاد احمد عاشورپور خواننده و آهنگساز گیلکی این دغدغه را با درد بیان می کرد و در کلیپی که از وی در فضای مجازی دست به دست می شود در تمجید از زبان مادری چنین می‌گفت: فارسی را دوست بداریم اما به زبان مادری سخن بگوییم، هیچ قومی از زبان مادری خود در گریز نیست چرا ما چنین می‌کنیم.
نلسون ماندلا هم گفته است: اگر با یک انسان به زبانی که آن را می‌فهمد سخن بگویید، سخن شما به مغزش راه خواهد یافت اما اگر با زبان مادری‌اش سخن بگویید، آن سخن به قلب او نفوذ خواهد کرد و ضرب المثل‌ها بخشی از زبان مادری است که گمان نمی‌کنم در تصور هیچ فیلسوف، جامعه شناس یا سیاستمداری جهانی شدن به معنی یکسان شدن باشد لذا، همچنان این تفاوتهای فرهنگی است که هویت آدمیان را می سازد.
انتشار ۶ جلد کتاب با موضوع ضرب المثل‌های گیلان
معاون فرهنگی حوزه هنری گیلان بر انتشار کتاب‌های “گنجینه مثل‌های تالشی” و “تلیف دلی گبان” ضرب المثل‌های منطقه رحمت آباد رودبار تاکید می گذارد و از آنها با شوق دیگری سخن می‌گوید.
محمد پر حلم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: اهتمام ویژه به زبان مادری از اولویت های حوزه هنری گیلان است بطوریکه در زمینه آواها و نواهای گیلان نیز فعالیت‌های وسیعی انجام شده است.
بد اقبال شده ایم؛ چنان که لالایی هایی که از دورها بر لبان مادران سرزمین شالی جاری می شد و خواب پرنیانی می‌بخشید تا از پسش دید فرزندان سرزمین جنگل و باران به زندگی تازه شود، امروز کم‌نوا و کم‌نواتر می شود و چه بسیار خوش اقبالیم که اگر چه هنوز این نواها کم‌نواتر شده است اما رپ و جاز بیگانه‌های دور و نزدیک بر ذهن لهجه‌دار تازه مادرهای روستاها و شهرهایمان ساری نشده است.
تاکید بر تحقیق در خصوص آواها، نواها و ضرب‌المثل‌های بومی
آواها و نواهای گیلان نیز که روزگاری جهان رام می‌کرد و زندگی آرام؛ امروز به قوت دغدغه‌مندان فرهنگی از خوانش گیل‌خوانان بر بلندای شالی‌های گیلان ثبت و بر الواح مدرن مانا می شوند.
معاون فرهنگی حوزه هنری گیلان توضیح می‌دهد: آواها و نواها و ضرب المثل ها از موارد مورد تاکید است و در زمان حاضر همزمان با آغاز هفته هنر انقلاب اسلامی ۲ کتاب گفته شده راجع به ضرب المثل‌ها به نویسندگی زلیخا صبا و رمضان نیک نژاد و همچنین فاطمه محمودی منتشر شده است.
پرحلم اظهار کرد: با انتشار کتاب‌های یادشده، مجموعه‌های ضرب المثل‌های گیلانی به ۶ جلد رسید که کتاب های انتشار یافته مربوط به گویش تالشی شمالی، کسما و فومنات، کیاشهر، ماسال، رشت و رودبار است.
وی همچنین در خصوص آواها و نواهای گیلانی گفت: گروه ثبت و ضبط آواها و نواهای گیلانی به سرپرستی مشفقان این مرز و بوم شالی، باغ های چای، پرتقال و زیتون، جنگل‌ها و کوهستان‌ها را در نوردیده و پای خوانش گیل خوانان بر فراز شالی‌ها نشسته‌اند و آواها و نواهای شادمانه و غمانه‌های آنان را شنیده و پس از پالایش در هم پوشانی، آنها را بر الواح مدرن امروز به ثبت رسانده‌اند.
پرحلم با اشاره به این موضوع که اقدام یادشده با مشاوره بزرگان موسیقی فولکلور کشور به انجام رسیده است، می افزاید: نوای کار، لالایی، آئین ها و شادمانه های این مرز و بوم پس از پالایش در قالب ده‌ها لوح فشرده نفیس برای مانایی این مانده‌های ارزشمند رونمایی و منتشر شده است.
هزاران سال شالی، باران، رود، هیرکانیان هزاران ساله – که می روند تا با ثبت جهانی در ذهن جهانیان ماندگار شوند – تا فراز کوه ها سبز، شادمانه ها و غمانه هایی شدند جاری بر کلام این مردمان که در قامت نُت و نغمه هیچ کم نداشت.
به کوشش کریم کوچکی‌زاد نویسنده کتاب تاریخ موسیقی گیلان آنچه از موسیقی پیشین این سرزمین سراغ است بیشتر به روایت و افسانه می ماند و پژوهش های گیلان شناسان بیشتر در زمینه چند ترانه محلی دور می زند و یا اینکه به سفر استاد ابوالحسن خان صبا در سال ۱۳۰۵به رشت اشاره دارند.
استاد صبا در طول اقامت چند ساله در گیلان، نسبت به تصمیم گیری‌های خود در خصوص جمع‌آوری فولکلور و اشعار پراکنده گیلکی که اغلب با صدای بعضی محلی های گیلان خوانده می شد، جدی بود زیرا در ردیف‌های پر ارج خویش آهنگ‌های گیلکی مانند زرد ملیجه، گوسفند دوخوان، شرفشاهی را بطور کامل و پر نشاط گنجاند.
زنده یاد استاد فریدون پورضا، زنده یاد اکبرپور، ناصر مسعودی، ناصر وحدتی، محمد بشرا، تیمور گورگین، عزت الله صمصام و … نامدارانی هستند که فولکلور گیلان را کاویده‌اند و جرعه جرعه از آن به یادگار نهاده‌اند.
رویکرد حوزه هنری مساله محور است
رئیس حوزه هنری گیلان با تاکید بر اینکه رویکرد حوزه هنری مساله محور است، گفت: بگونه‌ای تلاش می کنیم تا اثری که تولید می شود مساله ای از جامعه فرهنگ و هنر را حل کند لذا در این راستا سند زیست بوم استان با عنوان گیلانشناسی تدوین شده و مدام در حال به روز و تکمیل شدن است.
سید رسول منفرد همچنین از تهیه نقشه تحول حوزه هنری گیلان خبر داد و گفت: هویت، فرهنگ کار و تولید، پرداختن به آسیب های اجتماعی از موضوعات مورد اهتمام در این نقشه تحول است و راه حل آسیب های اجتماعی این است که در بخش هویت کارهای جدی تری صورت گیرد.
وی با بیان اینکه مخاطب تولیدات حوزه هنری گیلان نسل نو و خانواده با تاکید بر نقش مادران است، بیان کرد: واژه تحول نباید نافی دستاوردهای گذشته باشد لذا نباید کارهای خوب گذشته را نادیده گرفت و برنامه ای چون شکرانه حضور و تاریخ شفاهی باید با قوت ادامه پیدا کند.
به هر روی شایسته اهتمام است تا به همت پژوهش و تحقیق فرهنگ دوستان و فرهنگ پروران این سرزمین، آواها و نواهای گیلان که روزگاری جهان رام می کرد و زندگی آرام و ضرب المثل هایی که زبان گویا و در عین حال کوتاه و موجز ادبیات هر جامعه ای است، رخصت خاموشی نیابند.
